Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam (VFUA) ghi dấu ấn tại không gian biểu tượ

Kho lưu trữ ký ức sống động

Giữa lòng Thủ đô Paris, Trụ sở UNESCO tọa lạc tại số 7 Place de Fontenoy hiện lên như một công trình mang tính biểu tượng của trí tuệ nhân loại. Được khánh thành ngày 3/11/1958, tòa nhà chính gồm bảy tầng xếp hình ngôi sao ba cánh, do ba kiến trúc sư danh tiếng Bernard Zehrfuss, Marcel Breuer và Pier Luigi Nervi thiết kế. UNESCO mô tả đây là một “kiệt tác kiến trúc hiện đại” thế kỷ XX và cũng là “công trình quốc tế nhất Paris”, nơi quy tụ không gian đối thoại giữa các nền văn hóa.

Trong quần thể kiến trúc ấy, Room II (tên tiếng Pháp là Salle II) giữ một vị trí đặc biệt. Không rộng lớn và nổi bật như Đại sảnh (Room I), nhưng chính căn phòng này đã trở thành chứng nhân cho nhiều bước ngoặt lịch sử quan trọng trong nhận thức toàn cầu về văn hóa-xã hội. Từ những phiên họp của Hội đồng Di sản Thế giới, lễ kỷ niệm, cho tới các thảo luận về triết học, hòa bình… Room II lưu giữ những dấu mốc định hình nên bản sắc của UNESCO. Bởi vậy, giới ngoại giao văn hóa vẫn thường gọi không gian này là một “kho lưu trữ ký ức sống động”, nơi mỗi nghị quyết, mỗi phát biểu đều kết thành lớp trầm tích của lĩnh vực văn hóa, khoa học, giáo dục thế giới.

Bức tranh của Picasso nằm trên mảng tường lớn của Room II. Ảnh: UNESCO Headquarters

Điều khiến Room II trở nên khác biệt không chỉ nằm ở chức năng hội họp. Căn phòng được thiết kế tinh tế, trang nhã, và đặc biệt gây ấn tượng với bức tranh tường khổ lớn Icarus của danh họa Pablo Picasso. Hình tượng nhân vật huyền thoại bay lên trời, đôi cánh dang rộng giữa bầu không, được Picasso thể hiện bằng những mảng màu táo bạo và nét vẽ giản lược, gợi nhắc khát vọng tự do, sự liều lĩnh của trí tuệ con người, đồng thời cũng cảnh báo về giới hạn và bi kịch. Trong bối cảnh UNESCO, Icarus trở thành một ẩn dụ mạnh mẽ khi sáng tạo và tri thức có thể đưa nhân loại vươn xa, nhưng chỉ khi biết cân bằng và tỉnh táo thì hành trình ấy mới bền vững.

Cùng với Icarus, không gian Room II còn điểm xuyết nhiều tác phẩm từ bộ sưu tập khoảng 1.800 hiện vật mà UNESCO lưu giữ – bộ sưu tập nghệ thuật lớn nhất trong hệ thống Liên Hợp Quốc. Những tác phẩm ấy, đến từ khắp các nền văn hóa, đã biến căn phòng thành nơi không chỉ để đối thoại chính trị, học thuật, mà còn để lan tỏa tinh thần sáng tạo nghệ thuật. Kiến trúc hiện đại kết hợp với tinh thần cởi mở đã làm nên một “diễn đàn” đúng nghĩa, nơi mọi nền văn hóa đều có thể cất tiếng nói.

VFUA trong không gian hợp tác toàn cầu

Ngày 22/8/2025, Room II lại mở ra một trang mới. Lần đầu tiên, Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam (VFUA) tổ chức một hội nghị quốc tế tại chính không gian này, với chủ đề Bảo tồn di sản và phát triển công nghiệp văn hóa. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, kỷ niệm 80 năm thành lập UNESCO và 50 năm Việt Nam gia nhập tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa lớn nhất hành tinh.

Sự hiện diện của VFUA tại Room II mang ý nghĩa vượt lên trên một hội nghị chuyên môn. Đây là lần hiếm hoi một tổ chức xã hội của một quốc gia thành viên được tổ chức sự kiện tầm quốc tế ngay trong trụ sở UNESCO. Nó phản ánh bước trưởng thành của phong trào UNESCO tại Việt Nam, đồng thời khẳng định sự chủ động của Việt Nam trong không gian hợp tác văn hóa toàn cầu.

Bà Nguyễn Thị Thanh Bình, Đại biện lâm thời Phái đoàn Việt Nam bên cạnh UNESCO tham gia và phát biểu tại hội nghị

Nếu trước đây, Việt Nam từng là một quốc gia đi tìm sự hỗ trợ quốc tế trong giai đoạn hậu chiến, thì hôm nay hình ảnh VFUA xuất hiện tại Room II cho thấy một bước chuyển dịch rõ rệt. Việt Nam không chỉ dừng lại ở vai trò tham gia mà đã trở thành chủ thể kiến tạo, sẵn sàng đưa ra sáng kiến và tham gia định hình chính sách quốc tế về văn hóa, di sản và công nghiệp sáng tạo.

Sự kiện cũng gắn với một dấu mốc tư tưởng quan trọng khi Tuyên ngôn Hạ Long được tái trình bày tại sự kiện. Đây là văn kiện do VFUA đề xuất và được thông qua tại Hội nghị Ban Chấp hành lần thứ 43 của Liên hiệp các Hội UNESCO Thế giới tổ chức ở Việt Nam năm 2024. Tuyên ngôn này trở thành “ngọn hải đăng” dẫn dắt hội nghị tại Paris, với tinh thần coi di sản không chỉ là đối tượng cần bảo tồn mà còn là nguồn lực nội sinh, nền tảng cho phát triển công nghiệp văn hóa sáng tạo.

Đại diện Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam tặng tranh Đông Hồ cho diễn giả của Trụ sở UNESCO

Trong bối cảnh thế giới đối diện nhiều thách thức, từ biến đổi khí hậu, đô thị hóa, đến nguy cơ mai một bản sắc trước toàn cầu hóa, hội nghị tại Room II đã trở thành nơi hội tụ các ý tưởng nhằm cân bằng giữa bảo tồn và phát triển. Bốn chủ đề trọng tâm được bàn thảo gồm: bảo vệ sức sống của di sản trong đời sống đương đại; chuyển đổi số để số hóa toàn diện di sản vật thể và phi vật thể; đặt cộng đồng bản địa làm trung tâm chiến lược bảo tồn; và phát triển công nghiệp văn hóa như động lực tăng trưởng sáng tạo.

Nhìn từ góc độ ngoại giao văn hóa, sự kiện này mở ra một ý nghĩa đặc biệt. Trong lịch sử hơn nửa thế kỷ, Room II từng chứng kiến những quyết định toàn cầu liên quan đến di sản nhân loại. Giờ đây, chính tại căn phòng ấy, tiếng nói từ Việt Nam được cất lên, không chỉ như một thành viên tham dự mà như một tác nhân góp phần xây dựng lộ trình văn hóa quốc tế.

Nguyệt Linh