Đại hội các Nhà lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống lần thứ VIII đặt

Tôn giáo – Cầu nối xóa nhòa khoảng cách

Trong dòng chảy nhiều biến động của thế giới đương đại, khi xung đột sắc tộc, tôn giáo và những hiểm họa khủng bố toàn cầu liên tục phủ bóng, nhu cầu đối thoại giữa các nền văn hóa và niềm tin trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Chính trong bối cảnh ấy, năm 2003, Kazakhstan đã khởi xướng một diễn đàn quốc tế đặc biệt: Đại hội các Nhà lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống (Congress of Leaders of World and Traditional Religions).

Sáng kiến được Tổng thống Nursultan Nazarbayev đề xuất, lấy cảm hứng từ “Tinh thần Assisi” do Giáo hoàng John Paul II khởi xướng sau biến cố 11/9/2001. Đại hội lần đầu tiên diễn ra ngày 23–24/9/2003 tại Astana (nay là Nur-Sultan), quy tụ 17 phái đoàn từ 23 quốc gia. Từ đó đến nay, cứ ba năm một lần, thủ đô Kazakhstan lại trở thành trung tâm đối thoại liên tôn giáo toàn cầu.

Cố Giáo hoàng Francis phát biểu tại Đại hội các Nhà lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống lần thứ VII

Các kỳ Đại hội lần lượt mở rộng quy mô và nội dung, từ tập trung chống khủng bố, cực đoan (2003), thảo luận an ninh quốc tế (2006), đến đặt trọng tâm vào khoan dung, hợp tác (2009), hòa bình và hài hòa (2012), đối thoại giữa lãnh đạo tôn giáo và chính trị gia (2015), vai trò tôn giáo trong an ninh toàn cầu (2018), và mới đây là những vấn đề của thế giới hậu đại dịch (2022) với sự hiện diện của cố Giáo hoàng Francis.

Ý nghĩa xuyên suốt của Đại hội không chỉ dừng ở việc kêu gọi hòa bình mà còn khẳng định vai trò của tôn giáo như một nguồn lực đạo đức trong kiến tạo an ninh, chống lại cực đoan, bảo vệ giá trị nhân văn. Cấu trúc tổ chức của Đại hội cũng thể hiện rõ tinh thần đó: các phiên họp toàn thể, nhóm chuyên đề, cùng với Hội đồng Lãnh đạo Tôn giáo được thành lập từ năm 2012 nhằm củng cố cơ chế hợp tác lâu dài.

Điểm đáng chú ý, mỗi kỳ Đại hội đều ban hành tuyên bố chung, phản ánh ý chí chung của cộng đồng tôn giáo thế giới: tăng cường khoan dung, bảo vệ các địa điểm thờ tự, lên án bạo lực nhân danh đức tin và khẳng định tôn giáo có thể là chiếc cầu nối thay vì hố ngăn cách.

Đối thoại tôn giáo – Hợp tác cho tương lai

Từ ngày 16 – 18/9/2025, thủ đô Astana của Cộng hòa Kazakhstan sẽ đăng cai tổ chức Đại hội lần thứ VIII của các nhà lãnh đạo tôn giáo thế giới và truyền thống, dưới sự chủ trì của Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev. Dự kiến có hơn 100 phái đoàn đến từ khoảng 60 quốc gia tham dự, trong đó quy tụ các nhà lãnh đạo tinh thần của nhiều tôn giáo lớn như Hồi giáo, Thiên Chúa giáo, Phật giáo, Do Thái giáo, Ấn Độ giáo, Đạo giáo, Hỏa giáo, Thần đạo, cùng đại diện các tổ chức quốc tế, học giả, chính trị gia và những nhân vật công chúng có ảnh hưởng.

Chương trình Đại hội được sắp xếp thành ba ngày làm việc, mỗi ngày mang một trọng tâm khác nhau. Ngày 16/9 mở đầu với Khóa họp thứ XXIII của Ban Thư ký Đại hội do ông Maulen Ashimbayev, Chủ tịch Thượng viện Kazakhstan, chủ trì. Trong cùng ngày, một phiên họp đặc biệt về bảo vệ các địa điểm tôn giáo sẽ diễn ra dưới sự bảo trợ của Liên minh các nền văn minh thuộc Liên Hợp Quốc. Phiên họp này được xem là điểm nhấn mới mẻ, bởi nó kêu gọi sự hợp tác toàn cầu nhằm bảo vệ các không gian thiêng liêng trước những thách thức của xung đột và khủng bố, đồng thời khẳng định giá trị chung của nhân loại trong việc giữ gìn các biểu tượng tâm linh.

Nhà thờ Hồi giáo Nur-Astana tại thủ đô Kazakhstan là nhà thờ Hồi giáo lớn thứ ba ở Trung Á

Ngày 17/9 sẽ diễn ra phiên họp toàn thể trọng tâm của Đại hội, do Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev trực tiếp chủ trì, tập trung bàn thảo về chủ đề “Đối thoại tôn giáo: Sự hợp tác cho tương lai”. Đây là không gian để lãnh đạo tôn giáo, chính trị gia và các học giả quốc tế cùng thảo luận những vấn đề toàn cầu cấp bách, từ khủng hoảng niềm tin và chia rẽ xã hội cho đến tác động của công nghệ, an ninh tinh thần và con đường hợp tác vì phát triển bền vững.

Ngày 18 tháng 9, Đại hội sẽ khép lại bằng Diễn đàn Lãnh đạo Tôn giáo Trẻ lần thứ II với chủ đề “Thanh niên vì sự chung sống hòa bình: Hợp tác vì tương lai”. Sự kiện này thể hiện kỳ vọng đặt vào thế hệ trẻ – những người sẽ kế tục sứ mệnh kiến tạo thế giới hòa bình và nhân văn. Cùng ngày, lễ bế mạc sẽ diễn ra, khẳng định thông điệp xuyên suốt rằng hòa bình và đối thoại liên tôn giáo chính là nền tảng cho tương lai chung của nhân loại.

Trong bối cảnh thế giới còn bị thử thách bởi chiến tranh, bất bình đẳng, khủng hoảng khí hậu và làn sóng di cư, Đại hội lần thứ VIII được kỳ vọng sẽ trở thành tiếng nói chung của cộng đồng tôn giáo toàn cầu, một lời khẳng định rằng sự hợp tác trên tinh thần khoan dung và nhân đạo vẫn là con đường duy nhất để vượt qua chia rẽ.

Cam kết mạnh mẽ từ Việt Nam

Trong lịch sử tham dự Đại hội, Việt Nam nhiều lần cử đoàn đại biểu, khẳng định cam kết đồng hành cùng cộng đồng quốc tế vì tự do tín ngưỡng, khoan dung tôn giáo và hòa bình bền vững. Năm 2025, sự hiện diện của Việt Nam tại Đại hội lần thứ VIII tiếp tục có dấu ấn quan trọng.

Đặc biệt, Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, mới đây đã trở thành người thứ tư trên thế giới được trao tặng Huân chương Đại sứ Thiện chí của Đại hội các nhà lãnh đạo Tôn giáo Thế giới và Truyền thống. Lễ trao huân chương diễn ra tại chùa Quán Sứ – Hà Nội, do Đại sứ Kazakhstan tại Việt Nam, ông Kanat Tumysh, công bố.

Ông Kanat Tumysh, Đại sứ Cộng hòa Kazakhstan tại Việt Nam cho biết, Thượng tọa Thích Đức Thiện là người thứ tư trên thế giới được trao tặng Huân chương Đại sứ thiện chí. Ảnh: Phatsuonline

Phần thưởng này ghi nhận những nỗ lực không mệt mỏi của Thượng tọa trong việc thúc đẩy đối thoại liên tôn giáo, phát triển ngoại giao văn hóa, xây dựng hòa bình và khoan dung. Đây cũng là minh chứng rõ rệt cho sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với vai trò ngày càng sâu rộng của Phật giáo Việt Nam trên trường quốc tế.

Thượng tọa Thích Đức Thiện từng có nhiều đóng góp cho các sự kiện đối ngoại quan trọng, trong đó có Đại lễ Vesak 2025 tại TP.HCM, thu hút đại biểu từ 85 quốc gia và vùng lãnh thổ. Thượng tọa nhiều lần khẳng định với báo giới quốc tế rằng, đời sống tín ngưỡng ở Việt Nam hiện nay phản ánh rõ sự bình đẳng giữa các tôn giáo, cũng như cam kết mạnh mẽ của Nhà nước về tự do tín ngưỡng – tôn giáo.

Sự tham dự của Việt Nam tại diễn đàn này cũng đồng thời truyền đi thông điệp rằng hòa bình, khoan dung và hợp tác là những giá trị cốt lõi của dân tộc. Trong bối cảnh thế giới còn bị thử thách bởi chia rẽ, sự hiện diện của Phật giáo Việt Nam cùng các tôn giáo khác chính là một đóng góp thiết thực vào nỗ lực toàn cầu kiến tạo sự chung sống hòa bình.

Nguyệt Linh